توبه آدم (قرآن)از مصادیق توبه‌کنندگان که در آیات قرآن به آنها اشاره شدف، «آدم علیه‌السلام» است. ۱ - پشیمانی از نافرمانی خداپشیمانی آدم علیه‌السلام از نافرمانى خدا در استفاده از درخت ممنوع: ۱. «وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلاَ مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا ...• فَتَلَقَّى آدَمُ مِن رَّبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ ...؛و گفتيم اي آدم تو با همسرت در بهشت سكونت كن، و از (نعمتهاي) آن گوارا هر چه مي‌خواهيد بخوريد... سپس آدم از پروردگار خود كلماتي دريافت داشت (و با آنها توبه كرد) و خداوند توبه او را پذيرفت....» «فا» در «فتلقّى» نشان دهنده اين است كه آدم علیه‌السلام، پشيمان شده و خدا راه توبه را به وى آموخته است. ۲. «قَالاَ رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنفُسَنَا ...؛گفتند: پروردگارا! ما به خويشتن ستم كرديم....» ۲ - پشیمانی از ظلم به خوداظهار پشيمانى آدم علیه‌السلام از ستم به خويش: «قَالاَ رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنفُسَنَا وَإِن لَّمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ؛گفتند: پروردگارا! ما به خويشتن ستم كرديم و اگر ما را نبخشي و بر ما رحم نكني از زیانکاران خواهيم بود.» ۳ - دریافت اذکار توبهآدم علیه‌السلام، دريافت‌كننده اذکار و كلمات مخصوصى از سوى خدا براى توبه: «فَتَلَقَّى آدَمُ مِن رَّبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ ...؛سپس آدم از پروردگار خود كلماتي دريافت داشت (و با آنها توبه كرد) و خداوند توبه او را پذيرفت....» ۴ - قبولی توبه حضرت آدمقبولى توبه آدم علیه‌السلام از سوى خدا: ۱. «فَتَلَقَّى آدَمُ مِن رَّبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ ...؛سپس آدم از پروردگار خود كلماتي دريافت داشت (و با آنها توبه كرد) و خداوند توبه او را پذيرفت....» ۲. «ثُمَّ اجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَتَابَ عَلَيْهِ ...؛سپس پروردگارش او را برگزيد و توبه اش را پذيرفت....» ۴.۱ - جلوه‌ای از رحمییت خداقبولى توبه آدم علیه‌السلام جلوه‌اى از صفت رحیمیت خداوند: «فَتَلَقَّى آدَمُ مِن رَّبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ؛سپس آدم از پروردگار خود كلماتي دريافت داشت (و با آنها توبه كرد) و خداوند توبه او را پذيرفت، خداوند تواب و رحيم است.» ۵ - زمان توبه حضرت آدمتوبه آدم علیه‌السلام پس از هبوط وى به زمین: «... وَقُلْنَا اهْبِطُواْ ... وَلَكُمْ فِي الأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ • فَتَلَقَّى آدَمُ مِن رَّبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ ...؛... و (در اين هنگام) به آنها گفتيم همگي (به زمين) فرود آئيد... و براي شما تا مدت معيني در زمين قرارگاه و وسيله بهره برداري است. سپس آدم از پروردگار خود كلماتي دريافت داشت (و با آنها توبه كرد) و خداوند توبه او را پذيرفت....» «فا» در «فتلقّى» براى تفريع است و از آن حكايت دارد كه آدم علیه‌السلام پس از هبوط در زمين، توبه كرده است. ۶ - پانویس
۷ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۱۹۲، برگرفته از مقاله «توبه آدم علیه‌السلام». |